Kur’an-ı Kerim, okuyup anlaşılmak ve hayatın tüm alanlarında yaşanmak için indirilmiş yol gösterici bir rehberdir. İnsanlığı kötülükten alıkoyup iyiliğe yöneltmek için gönderilmiş son ilahi kitaptır. Kur’an-ı Kerim’de insanı hem dünya hem ahiret mutluluğuna ulaştıracak mesajlar vardır.
Kur’an-ı Kerim, insanları iyiye, doğruya ve güzele yönlendirir. Bu konu “… İyilik edin. Şüphesiz Allah iyilik edenleri sever.” ayetiyle ifade edilmiştir. Müslümanların birbirleri ile ilişkilerinde sevgi, saygı, adalet gibi ahlaki değerlere uygun davranışlar sergilemelerini öğütler. İhtiyaç sahibi kimseleri gözetmek, anne babaya iyilik yapmak, toplumun yararına çalışmak gibi pek çok iyi ve güzel davranış emredilir. Bütün bu iyi, doğru ve güzel davranışlar, Kur’an’da salih amel olarak adlandırılmış ve salih amel işleyenlere mükafat verileceği belirtilmiştir: “… Şüphesiz iman edip salih amel işleyen, namazı dosdoğru kılan ve zekâtı verenlerin mükâfatları Rableri katındadır.”
Kur’an-ı Kerim, kötülüklerden sakındırır. Yasaklanan tutum ve davranışların neler olduğunu açıklar ve Müslümanların bu davranışlardan uzak durması gerektiğini öğütler: “Ey iman edenler! Şeytanın adımlarına uymayın. Kim şeytanın adımlarına uyarsa, bilsin ki o hayasızlığı ve kötülüğü emreder…”
Kur’an-ı Kerim hak ile batılı, iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı, iman ile küfrü, helal ile haramı birbirinden ayıran bir kitaptır. Onun bu özelliği furkan ismiyle belirtilmiştir. Kur’an-ı Kerim’in furkan oluşu “Ramazan ayı insanlar için bir hidayet rehberi, doğru yolun ve hak ile batılı birbirinden ayırmanın apaçık delilleri olarak Kur’an’ın kendisinde indirildiği aydır…” ayetinde bildirilmiştir.
Kur’an-ı Kerim’in yol göstericiliği; “Bu, doğruluğu şüphe götürmeyen ve Allah’a karşı gelmekten sakınanlara yol gösteren Kitap’tır.” ayetiyle ifade edilmiştir. Kur’an, Yüce Allah’ın isim ve sıfatlarını bildirerek Allah’a (c.c.) imana davet eder. İnsanın yaratılışına, evrendeki mükemmel işleyişe, kâinattaki hiç bir şeyin tesadüfen oluşmadığına dikkat çekerek insanları Allah’a (c.c.) şükretmeye çağırır. İnsan ilişkileri konusunda öğütler vererek toplumda birlik beraberlik ortamı oluşmasını sağlar.
Kur’an-ı Kerim, Müslümanlara dünya ve ahiret hayatına dair pek çok konuyu açıklayan bir kitaptır. Bir ayette: “… Bunlar, gerçeği açıklayan Kitab’ın ayetleridir.” buyrularak bu gerçeğe işaret edilmiştir. Kur’an, insanların bilmeleri ve anlamaları gereken konuları açıklamıştır. İman ve ibadet esasları, kıssalar, ahlaki değerler, sosyal hayata dair düzenlemeler Kur’an’ın açıkladığı konulardandır.
Kur’an-ı Kerim, insanı düşünmeye ve aklını kullanmaya yöneltir. İnsanı diğer varlıklardan ayıran en önemli özelliği akıllı ve düşünebilen bir varlık olmasıdır. Kur’an’da pek çok yerde insanlara “Ey akıl sahipleri” diye seslenilir. İnsanın yaratılışı, kâinattaki işleyişin belli bir düzen içerisinde olması, ölümden sonra yeniden
diriliş gibi konularda Kur’an ayetleri önemli bilgiler verir ve insanları bu konularda düşünmeye çağırır. Yüce Allah, konuyla ilgili olarak bir ayette şöyle buyurmuştur: “Sizi topraktan, sonra nutfeden, sonra kan pıhtısından yaratan; sonra erginlik çağına ulaşmanız, sonra da yaşlanmanız için sizi bebek olarak dünyaya çıkaran O’dur. Kiminiz daha önce öldürülür, kiminiz de, belirtilmiş bir süreye ulaşırsınız. Belki artık düşünürsünüz.”