Nezaket Kuralları

Yüce Allah (c.c.) insanı en güzel biçimde yaratmış ve ona pek çok nimet vermiştir. Yeryüzünde bulunan her şeyi insan için yaratmış ve onun kullanımına sunmuştur. Müslümanlar Allah’ın kendilerine verdiği sayısız nimetler için şükrederler ve bunları kendilerine lütfeden yüce Allah’ı hiç unutmazlar. Allah’a olan derin sevgi ve saygılarını her zaman korumaya çalışırlar. Yüce Allah’ın istediği namaz, oruç gibi kulluk görevlerini yerine getirirler. Toplumda adap kuralları denen örf, âdet ve kural hâlini almış iyi tutum ve davranış kurallarına da uyarlar.

Adap kelimesi edep kelimesinin çoğuludur. Edep İyi ahlak, güzel terbiye, eğitim demektir. İnsan ilişkilerini düzenleyen ve kolaylaştıran yazılı olmayan toplumsal kurallara adap kuralları denir. İnsanın çevresindekilere karşı gösterdiği kibar, görgülü davranışlara nezaket denir. Nezaket sayesinde insanlar birbirleriyle çok daha iyi geçinirler. Nezaket gösteren insanlar toplumda “beyefendi” ve “hanımefendi” olarak tanınırlar. Ailede, okulda, sokakta, yolculukta ve birçok sosyal ortamda uyulması gereken nezaket kuralları vardır. Biriyle karşılaşınca selamlaşmak, hasta ziyaretini kısa tutmak, güler yüzlü olmak, yapılan bir iyiliğe karşı teşekkür etmek nezaket kurallarından bazılarıdır. İnsanlar bu kurallara uyarak çevresiyle uyum içinde yaşama imkânı bulurlar.

Nezaket kurallarına uymak başkalarının hakkına saygı göstermektir. İnsanları kıran davranışlardan uzak durmak, ölçülü bir ses tonuyla konuşmak, çevreyi rahatsız edecek şekilde gürültü yapmamak, insanları sevmenin ve onların haklarına duyulan saygının sonucudur.

Nezaket kurallarından biri de kişisel mahremiyete özen göstermektir. Mahremiyet, kişinin özel yaşamının gizliliğidir. Bir insanın özel hayatını araştırmak, kişisel bir bilgisini başkalarıyla paylaşmak doğru bir davranış değildir. Mahremiyete karşı duyarlı olmak bir nezaket kuralıdır. Örneğin arkadaşımızın bir eşyasını izin alarak kullanmak, bize söylenen bir sırrı korumak, sosyal medyada bir fotoğraf paylaşmadan önce o fotoğrafta yer alan kişilerden izin istemek kişisel mahremiyetin bir gereğidir. Müslümanlar insanların kişisel mahremiyetlerine saygı duyarlar. Başkalarının özel hayatlarını araştırmazlar. İnsanların mahremiyet alanıyla ilgili dedikodulardan uzak dururlar. Yüce Allah (c.c.) “Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Biriniz diğerinizi arkasından çekiştirmesin. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir.” buyurarak Müslümanları uyarmaktadır.

Nezaket kuralları insana nerede, nasıl davranılması gerektiğini öğretir. Bireylere toplumsal kurallar konusunda rehberlik eder. Güzel ahlaklı olmak isteyen bir kimse adap ve nezaket kurallarına uymalıdır. İslam dininde güzel ahlak çok önemlidir. Hz. Muhammed (sav) “Müminlerin iman bakımından en mükemmeli, ahlak bakımından en güzel olanıdır.” buyurarak güzel ahlakın önemini vurgulamıştır. Bu yönüyle İslam dininde nezaket kurallarına uygun davranmak, insanın ahlaki tutumuna katkısı bakımından da önemlidir.

Nezaket kuralları temelde sevgi ve saygıya dayanır. Büyüklere, öğretmenlere saygı göstermek, sözlerini tutmak ve onları incitmemek toplumumuzda çok önemlidir. Bulunduğumuz ortamları temiz ve düzenli kullanmak, ortak kullanılan eşyalara zarar vermemek, arkadaşlarımızı incitecek söz ve davranışlardan kaçınmak, selamlaşmak, izin alarak konuşmak yaşadığımız ortamı güzelleştiren nezaket kurallarıdır. Adap ve nezaket kurallarına dikkat edildiğinde herkes kendini değerli hisseder. Başkalarına sevgi ve saygı duyar. Toplumsal birlik ve bütünlük pekişir. Birbirini seven ve saygı duyan, iyilikte yardımlaşıp kötülükten uzak duran bireylerden oluşan toplumları Yüce Allah da sever. Böyle bir toplum tüm insanlığa örnek olur. Bir ayette Yüce Allah “Siz, insanların iyiliği için ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz; iyiliği emreder, kötülükten alıkoyar ve Allah’a inanırsınız…” buyurarak Müslümanların diğer insanlar için güzel örnek olma sorumluluğuna dikkat çekmektedir.